Tromboz 
Tromboz, kan damarlarında bir kan pıhtısının oluşması durumudur. Bu pıhtılar, kanın normal akışını engelleyerek ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Tromboz, iki ana türde meydana gelir: arteriyel tromboz ve venöz tromboz. Arteriyel tromboz, kalp krizine veya felce yol açarken, venöz tromboz (örneğin, derin ven trombozu) bacaklarda veya vücudun diğer bölgelerinde kan pıhtılarının oluşmasıyla karakterizedir.
Türleri:
- Derin Ven Trombozu (DVT): Genellikle bacaklarda oluşan bir pıhtıdır. Bacakta şişlik, ağrı, kızarıklık ve ısı artışı görülebilir. DVT, tehlikeli bir komplikasyon olan pulmoner emboliye (akciğerlerdeki kan damarlarına pıhtı ulaşması) yol açabilir.
- Pulmoner Emboli (PE): DVT’den kopan bir pıhtının akciğere ulaşarak orada kan akışını engellemesiyle oluşur. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, kanlı öksürük ve bayılma gibi belirtilere yol açabilir. Bu durum hayatı tehdit eden ciddi bir acil durumdur.
- Arteriyel Tromboz: Kan pıhtısının atardamarlarda oluşmasıdır. Genellikle kalp krizi (miyokard enfarktüsü) veya felç (iskemik inme) gibi ciddi sonuçlara yol açar. Kalp krizine neden olan pıhtılar genellikle kalbi besleyen koroner arterlerde meydana gelir.
Risk Faktörleri
- Hareketsizlik (örneğin uzun süreli yatak istirahati, uçak yolculuğu),
- Genetik yatkınlık,
- Sigara içmek,
- Obezite,
- Hormonal ilaçlar (örneğin doğum kontrol hapları),
- Kanser,
- Kalp hastalıkları,
- Geçirilmiş ameliyatlar veya travmalar.
Tedavi
Trombozun tedavisi, pıhtının yerine ve türüne bağlıdır. Tedavi yöntemleri şunlardır:
- Kan sulandırıcı ilaçlar (antikoagülanlar): Kanın pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar, mevcut pıhtının büyümesini durdurmak ve yeni pıhtı oluşumunu engellemek için kullanılır. Varfarin, heparin ve düşük moleküler ağırlıklı heparinler yaygın antikoagülanlardır.
- Trombolitik Tedavi: Kan pıhtılarını çözmek için kullanılan ilaçlarla yapılan bir tedavidir. Özellikle pulmoner emboli veya felç gibi hayati tehlike arz eden durumlarda uygulanır.
- Cerrahi Müdahale: Çok büyük ve ciddi pıhtılar varsa, özellikle damarları tıkayan pıhtıları çıkarmak için cerrahi müdahale gerekebilir.
- Komplemanter Tedavi: Hastalar, tromboz sonrası egzersiz ve bacak kaslarını çalıştırmak gibi önleyici yaşam tarzı değişiklikleri yaparak tedaviyi destekleyebilir.
Önleme
Tromboz, risk faktörlerine karşı alınacak bazı önlemlerle büyük oranda önlenebilir. Düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı bir diyet, sigara içmemek, uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınmak ve pıhtılaşmayı artıran ilaçlardan uzak durmak tromboz riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, uzun süreli yatak istirahati gereken hastalarda ve uzun uçak yolculuklarında kan dolaşımını artıracak basit egzersizler önerilir.
Tromboz, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Ancak pıhtılar damarları tıkayarak ciddi komplikasyonlara yol açabileceği için, tromboz belirtileri ortaya çıktığında derhal tıbbi müdahale alınması gereklidir.